debatteren

Debatteren, wat is dat eigenlijk?

Als je de lessen Debatteren hebt gevolgd, zul je merken dat je beter kunt uitleggen aan iemand wat je vindt en waarom je dat vindt. Dat is niet alleen thuis of met vrienden en vriendinnen heel handig, maar ook op school en tijdens je vervolgstudie, zelfs als je later werkt.

Je kunt ook gemakkelijker informatie vinden om je mening te onderbouwen, bent in staat om die in een samenhangend verhaal te gieten en het is minder eng om in het openbaar te spreken. Ook leer je samen te werken, want debatteren doe je in een team. Samen proberen jullie de jury en het publiek te overtuigen van jullie standpunt. En daarvoor moet je altijd goed naar de andere partij luisteren, want als je niet hoort wat een ander precies zegt en bedoelt, kun je het ook niet goed weerleggen. En dat is nodig om de jury en het publiek aan je kant te krijgen.

CREATOR: gd-jpeg v1.0 (using IJG JPEG v62), default quality

Al deze vaardigheden kun je leren door je in de voors en tegens van een bepaald onderwerp te verdiepen. Sterker nog, er wordt van je verwacht dat je een onderwerp zowel voor als tegen kunt beargumenteren, ook al ben je in je hart tegen. Dit is in het begin knap verwarrend, maar blijkt uiteindelijk toch zeer waardevol, omdat je niet alleen redeneert vanuit wat je zelf vindt, maar ook leert begrijpen waarom iemand anders een andere mening is toegedaan en daar vervolgens op kunt vooruitlopen.

Het is dus belangrijk dat jullie je een mening kunnen vormen over een onderwerp en deze goed onder woorden kunnen brengen. En nog belangrijker is dat jullie je mening kunnen onderbouwen met relevante argumenten. Iedereen heeft een mening, maar een goede luisteraar stelt daar direct de juiste vragen bij. Daarom gaan wij in de lessen Nederlands behorende bij het project Italië flink oefenen. Want debatteren is leuk om naar te kijken, maar nog leuker om te doen! In een debat kun je lachen, ideeën opdoen en erachter komen wat goede en minder goede argumenten zijn. Wie veel debatteert doet veel kennis op, maar wordt ook steeds beter in overtuigingskracht en dat heb je later hard nodig. Dat wisten de oude Grieken en Romeinen al, die op hun scholen jonge mensen met debatten wilden klaarstomen voor een succesvolle loopbaan.

Het debatteren is begonnen bij de Grieken met Socrates. Socrates, die zelf overigens nooit een letter op papier heeft gezet, maakte er een sport van om door middel van een slim vraag- en antwoordspel de Atheense mannen te laten zien hoe weinig ze eigenlijk van bepaalde onderwerpen afwisten. Hiermee wekte hij zoveel irritatie op bij zijn gesprekspartners dat hij uiteindelijk ter dood is veroordeeld.

Na Socrates werd het eigenlijk alleen maar interessanter; er waren namelijk twee groepen debaters die tegengestelde ideeën hadden over waar een debat over ging. Aan de ene kant stonden de sofisten; volgens hen hangt de waarde van een argument af van de impact op je publiek. Mooie woorden, emotie en overdrijving; alles werd uit de kast gehaald om het publiek maar aan je kant te krijgen. Aan de andere kant stond Plato, die moest hier niets van hebben. Het debat ging niet om gelijk krijgen, maar om gelijk hebben. Alleen voldoende wijze mensen(vaak mannen) mochten deelnemen aan het debat. De rest kon beter luisteren totdat het voldoende wijs was. Een discussie stond in het teken van het blootleggen van 'de waarheid'.

De Romeinen gingen pas echt serieus aan het werk met debatteren en dat deden zij niet slecht. Cicero wordt wel gezien als de beste Romeinse debater. Met zijn verbaal talent (en het geld en de contacten van zijn vrouw) werkte hij zich op tot een van de belangrijkste mannen van het Romeinse Rijk. Cicero was overigens een debater met wie het niet goed afliep. Na een machtswisseling werd hij vermoord door zijn politieke vijanden.

Hoe serieus de Romeinen het vak van redenaar namen blijkt wel uit 'Quintillianus' meesterwerk 'De opleiding tot redenaar'. Hierin beschrijft hij niet alleen de vaardigheden en technieken die een debater nodig heeft. Hij begint bij de geboorte van een kind en beschrijft uitvoerig hoe zijn ouders hem moeten opvoeden en in wat voor gezelschap kinderen moeten verkeren. Het zal je maar gebeuren...

Nederland is wereldwijd beroemd om de praatcultuur. Vanuit de hele wereld zijn staatsleiders in de jaren negentig naar Nederland gekomen om kennis te maken met het beroemde Nederlandse poldermodel. Maar of er nou echt wordt gedebatteerd in Nederland...

Een debat is namelijk niet hetzelfde als 'gewoon wat praten' of 'een beetje discussiëren'. Volgens de Dikke van Dale is en debat een 'aan regels gebonden discussie'. Dat is ook gelijk een eerste kenmerk van een debat; Een debat kent vaak regels waar de debaters zich aan kunnen houden.

Dat kunnen spelregels zijn die iets zeggen over hoe lang een debat duurt en in welke vormen wordt gedebatteerd, maar ook gedragsregels, die van de deelnemers een bepaalde etiquette vragen en inhoudsregels over bijvoorbeeld de kwaliteit van argumenten.

Het belangrijkste kenmerk van een debat ligt hem echter niet zo zeer in de regel, maar meer in het doel van een debat. In een debat zijn altijd drie partijen aanwezig: voorstanders, tegenstanders en een derde partij die overtuigd moet worden. Dat kan een jury zijn, maar bijvoorbeeld ook een publiek of een rechter. Het belangrijkste aan een debat is dan ook dat je voortdurend in de gaten houdt wie je nu eigenlijk aan het overtuigen bent en hoe je dat het beste kunt doen.

Tips van ervaren debaters:

- ondersteun je woorden met gebaren

- gebruik goed het volume van je stem

- maak gebruik van lichaamstaal

- een persoonlijke ervaring kan je betoog kracht bijzetten

- zorg dat je de steun van je publiek krijgt

- je mag een ander onderbreken in zijn betoog

- onderbouw je argumenten niet met teveel feiten en cijfers

- goed luisteren helpt om overtuigender te reageren

- gebruik humor

De populairste vorm van het debat in Nederland is het Lagerhuisdebat. Deze debatvorm herken je aan de volgend kenmerken:

1. De opstelling in een debat doet denken aan het Engelse Lagerhuis. De debaters nemen tegenover elkaar plaats op niet al te grote afstand, je moet elkaar als tegenstanders kunnen 'ruiken'.

2. De jury neemt achter een tafel plaats met goed zicht op de debaters. De voorzitter staat in het midden en verdeelt de betogen over beide teams. Het publiek neemt plaats achter de debaters;

3. De stelling bijvoorbeeld 'Scholen moeten ook op zaterdag lesgeven' is van tevoren bekend, zodat de debaters zich kunnen voorbereiden. Elk debat is in feite een test van de houdbaarheid van de stelling, dan wel van de argumenten die voor of tegen de stelling worden aangevoerd.

4. De deelnemers hebben de rol van voor- en tegenstanders van de stelling ongeacht je eigen mening. Je rol wordt door loting bepaald. Als je voor een stelling bent, dan ben je het eens met de inhoud ervan en is het je taak om de stelling te verdedigen. Als je tegen een stelling bent, dan ben je het oneens met de inhoud en val je de stelling aan. Met andere woorden: in het eerste geval pleit je voor de stelling en in het tweede geval pleit je tegen.

Debaters moeten zich leren inleven in standpunten. Inlevingsvermogen is immers een belangrijke eigenschap van overtuigende debaters. Zou je alleen conform je eigen mening debatteren, dan bestaat het risico dat je emotionele betrokkenheid bij het onderwerp je minder gevoelig maakt voor de tegenargumenten.

5. Voor het debat is een beperkte spreektijd ingeruimd. Na vijf of tien minuten tikt onvermijdelijk de klok de laatste seconden weg ('vijf, vier, drie, twee, één, stop,' roept het publiek). Debatten zouden anders eindeloos kunnen duren. Iedereen krijgt de kans om één of meer argumenten naar voren te brengen. De voorzitter geeft aan wie er mag spreken. Als je het woord hebt gekregen, komt het erop aan om te 'vlammen'. In de één-op-één debatten bepalen de debaters zelf wie er aan het woord is.

6. Wie spreekt, vragen stelt of interrumpeert, die staat. Zo val je meer op, kun je de toehoorders beter aankijken, gebruik maken van gebaren, enz.

7. De voorzitter is 'heilig'. Omdat in een debat weinig spelregels voor wie wanneer an het woord komt, is het belangrijk dat een voorzitter de orde handhaaft. De voorzitter geeft en ontneemt debaters het woord en kan niet worden tegengesproken.

8. Na afloop is er een jury-oordeel over wie het debat heeft gewonnen. De jury hanteert daarvoor vaste criteria. Debaters mogen van de jury verwachten dat zij hun eigen mening geen rol laten spelen. Een jurylid beoordeelt het steekspel tussen de partijen, maar is zelf geen partij. De jury zegt niet alleen wie wint en verliest, maar vertelt ook waarom. Een sportieve debatregel luidt: de jury heeft altijd gelijk. Wat er ook gebeurt, debatteren blijft een spel.

Alvorens wij zelf echt aan het werk gaan, krijg je tijdens de les Nederlands een lesboek uitgereikt, waarin wij de volgende hoofdstukken gaan doornemen:

Waarom is debatteren goed voor je?

De debatvormen

Overtuigend argumenteren

Aansprekend presenteren

Een sterke strategie

Pas op voor debattrucs

Goede stellingen

Het oordeel van de jury

Debatteren is teamwork

De competitie

Tien gouden regels voor elk debat

Oefeningen